بررسی های لازم جهت مقایسه چرم گیاهی و صنعتی

آشنایی با دباغی

چرمی که از آن پوشاک و کفش انسانها ساخته میشود، چرم دباغی شده است. چرم سازی یا دباغی به مجموعه اعمال و تکنیک هایی گفته می شود که بر روی پوست خام حیوان انجام می شود. نتیجه این فرآیند تولید چرم طبیعی از پوست دام زنده است. پوست اولیه با مرور زمان فاسد می شود و برای استفاده مستقیم مناسب نیست. به همین دلیل فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی روی پوست صورت گرفته و آن را ماندگار، زیبا و ارزشمند می کند.

پوست خام یک ماده آلی است بنابراین در صورت دباغی نشدن گندیده میشود. به همین دلیل برای تبدیل پوست خام به چرم باید دباغی صورت گیرد. برای شروع فرآیند دباغی پوست حیوان باید چربی زدایی شود و سپس تمام موهایش کنده شود. بعد از این مرحله پوست خام به دست میآید که آماده دباغی است. دباغی چرم در حدود 6000 سال قبل از میلاد در دره ایندوس (رود سند) که یکی از مهد های تمدن مدرن است انجام می‌گرفته است. بنابراین متوجه میشویم که دباغی از زمانها قدیم در حال انجام است.

فرآیند دباغی باعث جلوگیری از خراب شدن پوست میشود و در برابر پیوندهای شیمیایی و یا قرار گرفتن در آب مقاومتر میشود. به جدا شدن پیوند شیمیایی در پوست هیدرولیز شدن گفته میشود. دباغی از هیدرولیز شدن پوست جلوگیری میکند. در صورتی که چرم با کیفیت باشد مولکولهای کلاژن موجود در پوست به صورت مرتب و پشت سرهم در چرم دیده میشوند.

دباغی به دو روش انجام میشود که یکی از آنها روش گیاهی است و دیگری روش معدنی است.

دباغی به روش گیاهی (تولید چرم گیاهی)

برای انجام فرآیند دباغی پوست را در محلولی به نام تانین خیس میکنند. تانین مولکولی است که با پروتئین پیوند برقرار میکند و مایعات را جذب میکند. از قسمتهای مختلف گیاه مانند پوست، تنه، برگ، شاخه، میوه و ریشه گیاهان می توان مواد دباغی تهیه کرد. برای این منظور میتوان از پوست درخت کاج، صنوبر، بلوط، فندق، سماق و … استفاده کرد. در واقع واژه «تانین» از یک کلمه قدیمی آلمانی به معنی «صنوبر» مشتق شده است.

برای فرآیند دباغی، پوست در محلول دباغی خیس میشود. مولکولهای تانین وارد پوست میشوند و جایگزین آب محصور شده در کلاژن میشوند. بدین ترتیب آب از پوست خارج میشود و تانین جایگزین آن م یشود. در طی این مراحل چرم خشک و شکننده نمیشود زیرا تانین به جای آب قرار میگیرد. برای انجام این فرآیند افراد حرفهای مورد نیاز هستند. این فرآیند چند روز طول می کشد.

دباغی با روش معدنی (کروم)

در طی این فرآیند مثل حالت قبلی مولکولهای آب از پوست خارج میشوند اما به جای تانین با کروم جایگزین میشوند. کروم رایجترین ماده دباغی معدنی است که سریعتر از روش گیاهی در دباغی کاربرد دارد. در طی این فرآیند مولکولهای کروم جایگزین آب میشوند و به کلاژن متصل می شوند.

این فرآیند در یک روز به اتمام میرسد. این فرایند نیاز به استفاده از اسیدها و سایر مواد شیمیایی ازجمله خود سولفات‌کروم دارد. برای قرارگیری بهتر کروم بین مولکولهای کلاژن، پوست را در نمک اسیدی قرار میدهند، سپس به سطح pH طبیعی برمیگردانند. چرم تولید شده از کروم نازکتر و نرمتر از دباغی به روش گیاهی است.

مقایسه چرم گیاهی و صنعتی

چرم‌های دباغی‌شده به روش گیاهی به‌طورکلی تجزیه‌پذیر هستند، اما فرآیند دباغی گیاهی نیاز به آب و مواد دباغی بیشتری نسبت به فرآیند دباغی با کروم دارد.
چرم دباغی‌شده با کروم نمی‌تواند بازیافت شود.
هزینه تولید چرم با کروم پایینتر است.
چرم تولید شده از کروم نرمتر است و نسبت به آب حساسیت کمتری دراد.
چرم تولید شده با کروم به دلیل نرمی برای تهیه لباس‌هایی مانند پالتو و کفش های چرمی و روکش اثاثیه یا لوازم مانند روکش صندلی خودروها استفاده می شود.
دباغی گیاهی باعث ایجاد چرم ضخیم میشود که در تولید کیف و کفش دست دوز کاربرد دارد.

جمع بندی مقایسه چرم گیاهی و صنعتی

چرم گیاهی و صنعتی هر دو از موادی هستند که برای تولید محصولات چرمی استفاده می‌شوند، اما با استفاده از فرایندها و مواد متفاوت تولید می‌شوند.

چرم گیاهی از منابع طبیعی گیاهی مانند پوست‌های گیاهان مختلف تهیه می‌شود. این نوع چرم به طور معمول از فرآیندهای خارج از صنایع نیازمندی تولید می‌شود و به طور طبیعی رنگ‌آمیزی می‌شود.

از سوی دیگر، چرم صنعتی معمولاً از پوست حیواناتی مانند گاو، گوسفند یا خرگوش تهیه می‌شود. این چرم از طریق فرآیندهای صنعتی تهیه می‌شود و می‌تواند با رنگ‌آمیزی‌ها و پوشش‌های مختلف تولید شود.

از نظر مقاومت و قابلیت استفاده، هر دو نوع چرم می‌توانند کیفیت بالایی داشته باشند، اما چرم گیاهی به عنوان یک محصول طبیعی ممکن است در مقادیر کمتری موجود باشد. به علاوه، مصرف‌کنندگان در نظر دارند که چرم گیاهی دوستانه‌تر به محیط زیست است.